Temel İlkeler

Plastikleri tanımlamaya ve sınıflandırmaya geçmeden önce, plastiklerin yapı taşlarını anlamalıyız. Plastikler, polimerin bir urubudur. Polimerleri oluşturup ve büyük moleküllü kimyasal bileşikler haline getiren birimler  ‘Monomer’ adlı moleküllerdir. Monomerler, polimerlerin  tekrar edilen birimleridir. Plastikler doğrusal, dallanmış, yada çapraz bağlanmış yapıda olarak sınıflandırırlar.

Polimerleri birçok kritere göre sınıflandırabiliriz. –  bu sınıflardan bazııları şöyledir:

Fizikokimyasal özelliklerine göre sınıflandırma

Termoplastikler: Isıtıldığında yumuşayıp, sıcaklık düşürüldüğuünde tekrar sertleşen malzemelerdir.

Termosetler (duroplastlar): oluşturulduktan sonra sert kalırlar, sıcaklık arttığında yumuşamazlar.

Elastomerler: gerilebilen ve sıkıştırılabilen polimerler sayılarak, geren ve sıkıştıran kuvvet ortadan kalktığında orjinal formuna geri dönebilerler.

Kaynağına göre sınıflandırma;

Sentetik Polimerler:  kimyasal sentez ile oluşturulurlar ( katılma polimerizasyonu, kondenzasyon, kopolimerizasyon)

Doğal Polimerler; doğada hem üretilip hemde bozunurlar. Örnek: selüloz, protein, nükleik asit.

Modifiye edilmiş doğal polimerler: bunlar doğal polimerlerdir, yeni fonksiyonel özellik kazanmalari icin kimyasal olarak degiştirilirler. Örnek: selüloz asetat, modifiye edilmiş protein, termoplastik nişasta.

Polimerlerin yapıldığı hammadde kaynağına göre sınıflandırma;

Yenilenebilir kaynaklar: bitki ve hayvan kaynakları
Yenilenmeyen / Fosil Kaynaklar: petrol, doğal gaz, kömür.

Mikroorganizmaların enzimatik saldırılarına karşı yatkınlığa bağlı sınıflandırma;

Biyobozunur: (polilaktik-PLA, polihidroksialkonatlar-PHA, yenilenmiş selüloz, nişasta,  doğrusal poliester)
Biyobozunmaz: ( polietilen –PE, polipropilen- PP, polistiren-PS)

Polimerler icin daha birçok farklı sınıflandırma mevcuttur, buna rağmen, polimerlerin endüstrideki uygulamalarının bilinmesi daha önemlidir ve endüstri uygulamalarında polimerler yalnız kullanıldıklarında yeterli olmazlar. Çoğu plastikler karıştırıldıkları diğer organik yada inorganik bileşenleri içerirler. Bunlar katkı maddesi olarak adlandırılır ve plastiklere yeni özellik kazandırırlar.

Yani;

Polimer + Katkı Maddeleri = Plastik

Katkı maddelerinin dağılımının miktarı besin paketlemek icin kullanılan polimerlerde çok küçük yüzdelerden, mevcut uygulamalarda yüzde elliden fazlaya kadar çıkabilmektedir. Bazı katkı maddeli polimerlerin teknik ve endüstriyel kullanımlari plastik olarak adlandırılır.

Katkı maddesi içeren bazı örnekler:
Plastikleştiriciler – yağlı bileşikler gelişmiş reoloji kazandırırlar,
dolgu maddeleri – performansı arttırır, üretim maliyetini düşürürler,
stabilizatörler - mevcut kimyasal reaksiyonları inhibe ederler. Örneğin; yangın geciktirici katkılar,  yanıcılığı azaltan katkı maddeleri.
Antistatik ajanlar , renk verici ajanlar, kayganlaştırıcı ajanlar ve daha fazlası.

Plastiklerin dünyasi çok geniştir. Geniş bir aralıkta farklı polimerler ve katkı maddelerinin bileşiminden oluşurlar. Bu da geniş bir yelpazede plastiklerin üretimi ve değiştirilmelerine olanak sağlıyor. En çok kullanılan temel plastik üretme yöntemleri: ekstrüzyon, darbe ekstrüzyon, enjeksiyon, sıkıstırma, presleme , board / slap forming ,  Rolling , calendering ve kalıp döküm.

Hacettepe Üniversitesi
06800 Beytepe Ankara